قنات کیش بیش از ۲۵۰۰ سال قدمت دارد و آب شیرین قابل شرب ساکنان جزیره را تامین می‌کرده است. قنات کیش از نظر طول رشته قنات و یا عمق چاه‌ها قابل مقایسه با قنات‌هاى دیگر نقاط ایران نیست‌، اما با توجه به شیب بسیار کم جزیره‌، چگونگى هدایت آب‌هاى زیرزمینى به سطح زمین در کیش بسیار مهم بوده و نشان مى‌دهد که در زمان خود از پیشرفته‌ترین روش‌ها براى حفر قنات استفاده مى‌کردند.

امروزه مجموعه قنات با تغییر کاربری به یک شهر زیر‌زمینی شگفت‌انگیز بدل شده که بیش از ۱۰۰۰۰ متر مربع وسعت دارد و اکنون کاریز کیش خوانده می‌شود.کارگزاران با تجربه زحمت تمام طراحی ها را کشیده و می کوشند تا در پروژه بازسازی قنات کیش (کاریزکیش) ضمن حفظ بافت تاریخی آن کاربری های جدیدی از این شهر زیر زمینی بدست آورند.

شهر زیر زمینی کاریز در فاز یک خود به قسمت های مختلف از جمله غرفه های صنایع دستی ایران و جهان، رستوران سنتی و جدید، موزه سالن آمفی تئاتر سالن کنفرانس، گالری های هنری تقسیم و قابل بهره برداری خواهد بود. شهر کاریز در عمق ۱۶ متری زیر زمین قرار دارد.

سقف آن هشت متر ارتفاع و بیشتر سقف آن مملو از سنگواره ، صدف و مرجان هایی است که با نظر کارشناسی ۲۷۰ تا ۵۷۰ میلیون سال قدمت دارد و تک تک آن شناسایی و دارای شناسنامه رسمی است.

کارگزاران شهر زیر زمینی بر این باورند که دو ویژگی کاریز را در فهرست ابنیه جهانی در خواهد آورد. اول اینکه کاریز در دل تنها جزیره مرجانی دنیا واقع است. دوم آنکه تنها بنایی است که سقف مملو از صدفها و مرجانهای طبیعی است. صدفها و مرجان هایی که برای بازدید آنها دو راه وجود داشته، بازدید از موزه های طبیعی یا غواصی در آبهای آزاد و اکنون کاریز فصلی جدید و استثنایی در پیش روی تمامی دوستداران طبیعت گشوده که بی واسطه خواهند توانست از بزرگترین مجموعه مرجانی بازدید کنند.

گفتنی است که خاک های برداشت شده از کاریز دارای خواص درمانی زیادی است که در ” گل درمانی” استفاده های فراوان خواهد داشت. این امر همراه با خدمات گوناگونی همچون تاسیس مراکز اقامتی ، تجاری و تفریحی در زمینی معادل ۶۰۰۰۰ متر مربع در روی زمین کاریز احداث خواهد گردید. زمین سطحی کاریز به پارک وسیعی بدل خواهد شد که دارای دو تپه مرتفع خواهد بود. این تپه ها از خاک های برداشت شده زیر زمین ساخته شده و به چشم انداز بی نظیر جزیره کیش دل خواهد شد.

اطلاعات بیشتر:

احداث قنات (کاریز) در انحصار ایرانیان بوده است و با توجه به قدمت شش هزار ساله قنات در ایران می توان صاحبان اصلی قنات را ایرانیان دانست.

کاریز واژه فارسی قنات است و در گذشته از آن برای هدایت آبهای زیر زمینی استفاده می شده است.

با توجه به اینکه معمولا قناتها از ارتفاعات شروع شده و به مظهر می رسند عظمت قنات دو هزار ساله کیش با حداکثر ارتفاع چهل و پنج متری در جزیره کیش منحصر بفرد می باشد. جزیره کیش با توجه به اینکه ارتفاع چندانی ندارد، حفر و احداث قنات دو هزار ساله آن به دست ایرانیان خلاق در لایه گل مارن (مرگل) اهمیت و ارزش این قنات را بیش از پیش نمایان می کند.

قنات قدیمی کیش با طول پانزده کیلومتر که در طول دو رشته از منطقه صفین و فرودگاه تا محل فعلی مجموعه فرهنگی سیاحتی شهر زیرزمینی کیش به سه رشته تبدیل می شود و از این محل مجددا با تبدیل به یک رشته، به شهر قدیمی حریره می ریزد.

در طول مسیر این قناتهای قدیمی تعداد زیادی چاه برای برداشت آب وجود دارد که نشان دهنده آن است که در این قنات آب هم به صورت ساکن و هم به سمت مظهر قنات جریان و حرکت داشته است. از آب این قنات برای مصرف آبیاری فضای سبز و مصرف شرب ساکنین استفاده می شده و در عین حال کشتی ها نیز از آب جزیره کیش برای مصرف و فروش و یا معاوضه با اجناس دیگر در کشورهای حاشیه خلیج فارس استفاده می کردند.

آب شیرین کاریز حاصل از بارندگی های فصلی جزیره است که از مرجانها به صورت یک فیلتر طبیعی عبور و در لایه گل مارن جریان پیدا می کند. گل مارن نوعی گل رس است که در حالت طبیعی نرم و انعطاف پذیر بوده و چنانچه در معرض هوا قرار گیرد خشک و محکم می شود. در مجموعه فرهنگی سیاحتی شهر زیر زمینی کیش (کاریز) جهت حفاظت از این گل ارزشمند دیوارهایی جلوی آن کشیده شده است. از گل مارن علاوه بر استفاده های درمانی برای درد مفاصل با ترکیبات اضافی برای تولید آجر، کوزه و سیمان مورد استفاده خاص قرار می گیرد.

نکته قابل توجه این است که این کاریز ها به طوری استادانه و ماهرانه به دست ایرانیان باستان حفاری شده که با شیبی ملایم در طول پانزده کیلومتر حرکت، هم از آب آن جهت آبیاری استفاده شده و هم امکان برداشتن آن با چیزی شبیه به دلو نیز فراهم بوده است. پایابها مکانی پیش بینی شده برای فراهم شدن امکان برداشتن آب از کاریز است که در طول مسیر کاریز شش پایاب وجود دارد که یکی از آنها در مجموعه فرهنگی سیاحتی شهر زیرزمینی کیش موجود و قابل مشاهده است.

در گذشته دور اهالی بومی نشین جزیره کوزه به دوش از این محل آّب شرب خود را تامین می کرده اند. قدمت این پایابها به بیش از ۸۰۰ سال می رسد. در گذشته دور ، به خصوص قرون پنجم و ششم هجری که جزیره کیش مرکز تجارت خلیج فارس و دریای عمان بوده آب آشامیدنی جزیره کیش برای مصرف کشورهای حاشیه خلیج فارس از ارزش بسیار بالایی برخوردار بوده است.

سقف مرجانی کاریز کیش به قطر هفت متر که زمانی بستر دریا بوده، مملو از صدف ها و آبزیانی است که هم اکنون به صورت فسیل در سقف مرجانی مجموعه فرهنگی سیاحتی شهر زیرزمینی کیش قابل مشاهده است.

آزمایشهای انجام شده در دانشگاه مونیخ آلمان بر روی فسیلهایی که از سقف مرجانی تونل به دست آمده نشان می دهد این سقف بین ۵۳ تا ۵۷۰ میلیون سال قدمت دارد و شناسنامه انواع مختلف آن در موزه شهر زیر زمینی کیش (کاریز) به نمایش گذاشته خواهد شد. اگر با دقت بیشتری به این فسیلها نگاه کنید لاک‌پشتی را می‌بینید که از ۵۷۰ میلیون سال قبل خود را برای امروز ما جاودانه کرده است.

شهر زیر زمینی کیش (کاریز) با توجه به ویژگیهای منحصر بفرد آن از جمله مرجانی بودن جزیره، آب شیرین قنات، هوای خنک در زیر زمین و سقف مرجانی مملو از فسیلهای با قدمت بسیار بالا در فهرست مهمترین ابنیه جهانی قرار می گیرد.